دکتر برهان ریاضی، پژوهشگر تالاب‌ها، در این باره به همشهری گفت: تغییر کاربری بدون ملاحظات آمایشی و اکولوژیکی، زیستبوم‌های کشور به‌ویژه تالاب‌ها را به وضعیت نامطلوبی دچار کرده است به‌طوری که امروز دریاچه ارومیه، باتلاق گاوخونی، پریشان و ده‌ها تالاب دیگر درآستانه بحران زیست‌محیطی قرار گرفته‌اند. اما از آنجایی که ارومیه در حوضه‌ای کوچک واقع شده و کاربری‌های اراضی این حوضه به طرز لجام گسیخته‌ای تغییر کرده، پیامدهای فاجعه‌بار آن بر این زیستبوم آبی بیشتر از سایر تالاب‌ها آشکار شده است. این استاد محیط‌زیست با اشاره به اینکه سدها یکی از عوامل اصلی اثر‌گذار در وضعیت کنونی دریاچه ارومیه است، تصریح کرد: برداشت بیش از حد از سفره‌های زیرزمینی آب و چرای دام در تمامی مناطق کوهستانی بالادست از جمله در کوهستان‌های سهند وسبلان از دیگر عوامل اثر‌گذار در وضعیت نامطلوب امروز دریاچه ارومیه است.
به گفته وی، در گذشته‌های دور نزولات جوی به‌دلیل پوشش گیاهی خوب منطقه در زمین نفوذ می‌کرد و چشمه‌ها و رودها را سرشار می‌کرد و از آنجایی که دریاچه ارومیه در گودترین نقطه آذربایجان واقع شده این نزولات به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم این پهناب را تغذیه می‌کرد؛ اما در حال حاضر وقتی بارانی می‌آید به‌صورت روان آب و هرز آب در سطح زمین جاری می‌شود و به دلیل از بین رفتن پوشش گیاهی منطقه، بخش عمده آن تبخیر می‌شود. وی در واکنش به طرح انتقال آب خزر و ارس به دریاچه ارومیه گفت: اگر آبی را از نقطه‌ای به نقطه دیگر منتقل کنیم در واقع زمینه ایجاد بحران در نقطه مبدا را فراهم ساخته‌ایم. علاوه براین، اگر ما سالانه فقط یک میلی‌متر آب از سطح خزر برداشت کنیم این به معنای آن است که ظرف 10سال یک سانتی‌متر و ظرف 100سال یک متر از سطح خزر کاسته می‌شود که در آینده خود به معضل بزرگی تبدیل خواهد شد. درحالی‌که این شیوه عملکرد صددرصد مغایر با معیارهای زیست‌محیطی و در تناقض کامل با آمایش سرزمین است.ما تحت هیچ شرایطی حق نداریم برای بهبود ارومیه جای دیگری را تخریب کنیم.
ریاضی تاکید کرد: برای هر طرح و تغییر محیطی ضروری است در مقیاس‌های محیطی دوران زمین شناسی بررسی و ارزیابی شود. جزئی نگری و اجرای طرح‌هایی که فاقد پشتوانه علمی و کارشناسی لازم باشد جز بروز معضل جدید پیامد دیگری ندارد. براین اساس، به جای دنبال کردن طرح‌هایی که در آینده باعث بروز فاجعه در دیگر بخش‌های سرزمین می‌شود شایسته است در حوضه آسیب‌پذیر ارومیه با اصلاح الگوی کشت مانع هدر رفت آب شویم. در حال حاضر، بنابه اعلام وزارت جهادکشاورزی و نیرو تلفات آبیاری 70 درصد است که با هیچ معیاری پذیرفته نیست. با وجود این، بخش عمده کشاورزی ما با شیوه‌های سنتی که باعث اتلاف آب می‌شود آبیاری می‌شود.
ریاضی در پایان خاطرنشان کرد: آبیاری قطره‌ای، بارانی و تحت فشار راهکارهای تجربه شده جهانی است که در کشور ما نیز در مناطقی با موفقیت اجرا شده است؛ اگر بخشی از هزینه‌های سرسام آور سدسازی صرف اصلاح الگوی کشت و جایگزین کردن آبیاری مدرن به جای آبیاری سنتی می‌شد اکنون نیازی به این همه سد نبود ضمن آنکه 70 درصد آب تلف شده در بخش کشاورزی صرفه جویی می‌شد و زیستبوم‌های آبی با این وضعیت بحرانی مواجه نمی‌شدند. مشکل اصلی این است که کار اصولی انجام نمی‌شود و طرح‌هایی اجرا می‌شود که اغلب پشتوانه کارشناسی ندارد و فاقد وجاهت علمی است.
این گزارش می‌افزاید: در تازه‌ترین اظهارات برای برون‌رفت دریاچه ارومیه از وضعیت بحرانی،نماینده مردم خوی در مجلس شورای اسلامی، با اشاره به تخصیص اعتباری بالغ بر 250 میلیارد ریال برای انتقال آب از رودخانه ارس به دریاچه ارومیه در جهت جلوگیری از خشک شدن این دریاچه، گفت: بهترین راه حل برای رفع این مشکل، انتقال آب از دریای خزر به دریاچه ارومیه است.
